Charakterystyka diety leczniczej stosowana w wybranych jednostkach chorobowych.
Dieta łatwo strawna jest najczęściej stosowaną dietą leczniczą. Jest ona zarazem najprostszą modyfikacja podstawowego żywienia zdrowego człowieka. Znajduje zastosowaniem przede wszystkim przy różnych schorzeniach przewodu pokarmowego, jak również w przypadku chorób przeziębieniowych, przebiegających z podwyższoną temperaturą oraz w żywieniu osób w wieku podeszłym, których przewód pokarmowy działa mniej sprawnie.
Dieta ta cechuje się doborem takich produktów spożywczych, które łatwo ulegają trawieniu w przewodzie pokarmowym i tym samym go nie obciążają.
Wyklucza się w niej produkty i potrawy trudno strawne, zawierające stosunkowo dużo błonnika, chrząstki, ścięgna, produkty wzdymające, nasączone tłuszczem oraz eliminuje się ostre przyprawy, jak np. sól, pieprz, ocet, musztardę. Należy jednak pamiętać, iż pewnie ilości błonnika (do 24g błonnika pokarmowego) powinny w diecie łatwo strawnej występować, gdyż posiada on właściwości wchłaniania wody i dzięki temu działa rozluźniająco na masy kałowe, ułatwiając ich wydalanie. Błonnik w diecie łatwo strawnej powinien pochodzić z młodych i delikatnych warzyw, dobrze dojrzałych owoców oraz drobno mielonych produktów zbożowych z pełnego ziarna.
Przy sporządzaniu potraw i posiłków w diecie łatwo strawnej stosuje się ponadto odpowiednie techniki kulinarne, które wpływają na łatwiejsze trawienie i na lepsze przyswajanie pokarmów. Należą do nich przede wszystkim: gotowanie w wodzie lub na parze, pieczenie w folii lub pergaminie, rozdrabnianie, przecieranie itp. Aby nadać potrawie formę bardziej strawną, stosuje siętakże pewne dodatki powodujące jej spulchnianie lub zmiękczanie, np. przy przyrządzaniu ciast, kremów i budyniów dodaje się ubitą pianę z białek, do potraw z mięsa mielonego dodaje się namoczoną bułkę itd.
Tradycyjne
smażenie na tłuszczu i stosowanie tłustych produktów spożywczych jest
całkowicie wykluczone w diecie łatwo strawnej, gdyż tłuszcz hamuje
wydzielanie soku żołądkowego. Przesiąknięta tłuszczem potrawa jest
ponadto trudniej dostępna dla enzymów trawiennych.
W
diecie łatwo strawnej duże zastosowanie mają tzw. budynie z mielonego
drobno mięsa lub ryb, ryżu, makaronu, warzyw bądź sera lub inne potrawy,
w których produkty te występują w postaci rozdrobnionej.
Produkty zbożowe:
Dozwolone: pieczywo
jasne i czerstwe (czasem graham w ograniczonej ilości) sucharki drobne
kasze manna, krakowska, jęczmienna łamana - dobrze oczyszczona, ryz
drobne makaron.
Zabronione: pieczywo razowe żytnie i pszenne każde pieczywo świeże grube kasze pęczak gryczana grube makarony.
Mleko i produkty mleczne:
Dozwolone: mleko słodkie i zsiadłe, biały ser, twaróg zwykły i homogenizowany.
Zabronione: przetwory mleczne przekwaszone, sery żółte i topione.
Jaja:
Dozwolone: gotowane na miękko, w koszulkach, ścięte na parze w formie jajecznicy, jaj sadzonych, omletów
Zabronione: gotowane na twardo i smażone.
Mięso, wędliny, ryby:
Dozwolone: mięsa
chude w ograniczonych ilościach wołowina, cielęcina, kurczaki, ryby
dorsz, leszcz płastuga, solą szczupak, sandacz, wędliny chuda szynka
polędwica, chuda kiełbasa szynkowa wieprzowa lub wołowa (czasami zezwala się na parówki)
Zabronione: mięsa
tłuste baranina, wieprzowi na, gęsi kaczki ryby węgorz pałasz halibut
tłuste wędliny produkty mięsne i rybne wędzone mięsa peklowane
Tłuszcze:
Dozwolone: masło, słodka śmietana, oleje roślinne sojowy słonecznikowy, oliwa, margaryna Słoneczna - w ograniczonej ilości.
Zabronione: śmietana, smalec słonina, boczek, łój wołowy i barani ceres margaryny, olej rzepakowy
Ziemniaki:
Dozwolone: gotowane tłuczone, w postaci puree.
Zabronione: frytki, wszelkiego rodzaju ziemniaki smażone, placki ziemniaczane.
Warzywa:
Dozwolone: marchew,
buraki, kalafior, szpinak, kabaczki, młody zielony groszek -najczęściej
przetarty w formie zupy lub puree młoda fasolka szparagowa, warzywa z
wody oproszone mąką z dodatkiem świeżego masła bez zasmażek, na surowo
zielona sałata pomidory bez skórki
Zabronione: wszystkie
odmiany kapusty (czasem dopuszcza się niewielki dodatek kapusty
włoskiej) papryka szczypior, cebula ogórki, brukiew rzodkiewki warzywa z
zasmażkami, konserwowane.
Owoce:
Dozwolone: owoce
dobrze dojrzałe bez skórki i pestek, jabłka, truskawki, morele,
brzoskwinie, pomarańcze, banany, maliny i porzeczki w formie przecieru
lub soku.
Zabronione: wszystkie owoce niedojrzałe, gruszki, śliwki, czereśnie, agrest, owoce suszone, orzechy.
Suche strączkowe:
Dozwolone:
Zabronione: wszystkie są zabronione, groch, fasola, bób, soczewica.
Cukier i słodycze:
Dozwolone: cukier, miód, dżemy bez pestek, przetwory owocowe z dodatkiem cukru - kompoty, galaretki
Zabronione: chałwa, czekolada, słodycze zawierające tłuszcz, kakao, orzechy
Przyprawy:
Dozwolone: tylko łagodne w ograniczonych ilościach sól, cukier, sok z cytryny, koper zielony, kminek, wanilia, cynamon.
Zabronione: ostre przyprawy: ocet, pieprz, musztarda, papryka, wszelkiego rodzaju pikle
Zupy:
Dozwolone: kleiki,
krupnik z dozwolonych kasz, zupy mleczne, przetarte zupy owocowe, zupy
warzywne czyste (barszcz, pomidorowa), zupy jarzynowe z dozwolonych
warzyw, zupa ziemniaczana, zupy na wywarach mięsnych, jeżeli nie ma
przeciwwskazań; zupy zagęszczone zawiesiną mąki w wodzie, mleku lub
słodkiej śmietance - bez zasmażek, zupy zaciągane żółtkiem lub z
dodatkiem świeżego masła.
Zabronione: kapuśniaki, zupa ogórkowa, fasolowa, grochówka, zupy zaprawione zasmażkami.
Potrawy mięsne i rybne:
Dozwolone: gotowane, duszone bez uprzedniego obsmażania, pieczone w folii lub pergaminie, potrawki, pulpety, budynie.
Zabronione: smażone, duszone, pieczone.
Potrawy z mąki i kasz:
Dozwolone: kasze
gotowane na sypko lub rozklejone, płatki owsiane przetarte, budynie z
kasz z dodatkiem mięsa, warzyw lub owoców, lane kluski, leniwe pierogi z
małym dodatkiem mąki
Zabronione: smażone, oładki, kotlety z kaszy, kluski kładzione francuskie, zacierki
Sosy:
Dozwolone:o
smaku łagodnym, zaprawiane słodką śmietanką, masłem lub żółtkiem,
zagęszczane zawiesiną mąki w wodzie, mleku lub w słodkiej śmietance -
koperkowy, cytrynowy, potrawkowy, sosy owocowe ze słodką śmietanką,
majonez tylko domowy, świeżo przygotowany z dozwolonych olejów
roślinnych z dodatkiem soku z cytryny (bez musztardy)
Zabronione: ostre, na zasmażkach, sosy na mocnych wywarach mięsnych
Desery:
Dozwolone: kompoty, kisiele, galaretki - z owoców dozwolonych; galaretki, kisiele, kremy - z mleka; owoce w galarecie lub kremie, biszkopty, czerstwe ciasto drożdżowe.
Zabronione: torty i ciasta z kremem, pączki, faworki, tłuste ciasta np. francuskie, piaskowe, kruche.
Napoje:
Dozwolone: herbata, kawa - jeżeli nie ma przeciwskazań, mleko, napoje owocowe, soki warzywne.
Zabronione: mocne kakao, płynna czekolada, napoje alkoholowe.
Propozycje potraw na poszczególne posiłki w diecie łatwo strawnej
I śniadanie:
Napoje: mleko, kawa zbożowa z mlekiem, musli lub płatki zbożowe z mlekiem, jogurt, kefir, herbata owocowa, słaba herbata zwykła z cytryną, sok warzywny lub owocowy.
Pieczywo: mieszane dozwolone + dobra margaryna do smarowania lub niewielkie ilości masła.
Produkty białkowe: chudy twaróg, serek chudy homogenizowany, jajko gotowane na miękko, chuda wędlina lub kawałek chudego mięsa z kurczaka lub indyka (pieczonego bez tłuszczu) lub klopsu.
Dodatki: dżem, miód, dozwolone warzywa i owoce.
II śniadanie:
Napoje: sok owocowy, kefir, jogurt, herbata owocowa lub zwykła.
Dania podstawowe: kanapka z twarogiem, serek homogenizowany, drożdżówka, owoce i warzywa sezonowe dozwolone.
Obiad:
Zupy: Zupa z dozwolonych produktów - przecierana lub drobno rozdrobniona jarzynowa, barszcz, pomidorowa, ziemniaczana, krupnik, rosół odtłuszczony z drobiem makaronem.
Drugie danie: ziemniaki gotowane (całe lub puree), drobna kasza lub ryż na sypko lub półgęsto, porcja mięsa gotowanego lub duszonego, warzywa gotowane dozwolone, surówka z warzyw dozwolonych, pomidor bez skórki, zielona sałata.
Deser: Kompot, owoc sezonowy dozwolony, sok lub napój owocowy z ciastem drożdżowym, galaretka owocowa.
Podwieczorek:
Sok lub napój owocowy z ciastem drożdżowym lub sucharkiem, owoc sezonowy, galaretka, kisiel, serek homogenizowany, sernik, jogurt.
Kolacja:
Dania podstawowe: pierogi leniwe, kurczak lub ryba w galarecie, mięso duszone lub gotowane w warzywach, ryz z jabłkami, sałatka warzywno-mięsna lub warzywno-ryżowa, jajecznica na parze, kanaki z chudą wędliną lub mięsem pieczonym, ser twarogowy z ziołami.
Dodatki: owoce i warzywa sezonowe dozwolone.
Napoje: herbata lub napój bądź sok owocowy, mleko, jogurt, kefir.